Autorsko pravo je pravo fizičkog lica koje je stvorilo djelo iz oblasti književnosti, nauke i umjetnosti. Autorsko pravo nastaje i pripada autoru na osnovu samog stvaranja autorskog djela i nije uslovljeno ispunjenjem bilo kakvih formalnosti ili zahtjeva u pogledu njegovog sadržaja, kvaliteta ili svrhe. Autorsko pravo čine: a) lična ili moralno-pravna ovlaštenja, b) imovinsko-pravna ovlaštenja i c) druga ovlaštenja autora propisana zakonom. Autorska moralna prava uključuju pravo objavljivanja djela, pravo priznanja autorstva i pravo poštivanja djela. Autorska imovinska prava sadrže naročito: pravo reproduciranja, distribuiranja, davanja u zakup, saopćavanja javnosti, prerade, audiovizuelnog prilagođavanja i pravo prijevoda.
Po osnovu iskorištavanja autorskog djela od strane drugih lica, autoru pripada pravo na naknadu (autorski honorar), a u slučaju povrede njegovog autorskog djela isti uživa autorsko-pravnu zaštitu u skladu sa pozitivno-pravnim propisima. Pored navedenog, za povredu moralnog prava autora ili prouzrokovanje štete povredom prava iskorištavanja djela, odnosno zakonskog ili ugovorenog autorskog prava, autoru je na raspolaganju i građansko – pravna zaštita. Dakle, kod povrede autorskog imovinskog prava od strane neovlaštenog korisnika, autor može tužbom zahtijevati zaštitu tog prava i naknadu pričinjene štete, što takođe vrijedi i za slučaj povrede autorskog moralnog prava autora.
Navedenu naknadu autor potražuje kroz parnični postupak, te se ista dosuđuje kao pravo na naknadu materijalne štete zbog neovlaštenog korištenja autorskog djela ili usljed kršenja autorskih moralnih prava, kao pravo na naknadu nematerijalne štete. Tako je presudom Vrhovnog suda BiH broj: Gž-50/88 određeno pravo autoru na pravičnu novčanu naknadu zbog povrede autorskih moralnih prava, sa obrazloženjem da su dijelovi knjige objavljeni u listu bez navođenja djela i autora, kao i zbog činjenice da je tekst knjige skraćen i preinačen bez pristanka autora. Visoki trgovački sud RH je presudom broj: Pž 3785/2007 zauzeo stav da je povreda autorskog moralnog prava posebna osnova za dosudu nematerijalne štete, pa se može tražiti naknada te štete neovisno o tome da li je zbog povrede autorskog prava autor trpio duševne boli.
Svaki oblik štete nadoknađuje se prema opštim pravilima o naknadi štete, prema članu 157. Zakona o autorskom i srodnim pravima BiH, dok se sama visina štete utvrđuje vještačenjem.
Obzirom da se imovinska prava autora nasljeđuju, nasljednici autora kao nosioci autorskih imovinskih prava, takođe mogu zahtijevati naknadu materijalne štete. Međutim, pravo na naknadu nematerijalne štete zbog povrede autorskih moralnih prava prestaje smrću autora, stoga nasljednici umrlog ostvaruju pravo na takav vid satisfakcije samo ako je ono priznato pravosnažnom sudskom odlukom ili pismeno ugovoreno
Pro-Patent d.o.o. nudi stručnu procjenu i registraciju – zaštitu vašeg intelektualnog vlasništva (autorsko pravo, robni i uslužni žig - trademark, dizajn, geografska oznaka, patent i dr.). Posjedujemo nacionalnu licencu i više certifikata medjunarodne organizacije WIPO.
Kontaktirajte nas na info@pro-patent.ba